Kadınların hamilelik dönemlerinde bağışıklık sistemi zayıflaması hamilelikte yaşanan birçok değişikliğin arasında sayılabilir. Hamile kadınlar, bu dönemde hem fizyolojik açıdan hem de psikolojik açıdan birçok değişiklik yaşamaktadır. Bağışıklık sisteminde oluşan değişimler de buna dahildir. Gebelik dönemi süresince kadınların bağışıklık sisteminin normale göre daha zayıf olduğu dolayısıyla da enfeksiyon ve hastalıklara daha açık hale gelebildiği yapılan araştırmalarca saptanmıştır. Hamilelikte bağışıklık sistemi zayıflaması nedeniyle de anne adaylarının hem anne hem de bebek sağlığı için gebelik döneminde kendilerine daha fazla dikkat etmeleri gerekmektedir.
Hamilelikte Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması
Hamilelik döneminde bağışıklık sistemi zayıflamasının en büyük sebeplerinden biri olarak gebelik döneminde vücutta gerçekleşen hormonal değişimler gösterilmektedir. Vücut, gebelik esnasında “hCG” olarak bilinen bir hormon (glikoprotein) salgılamaktadır. Hamilelik ilerledikçe bu hormonun üretimi vücutta beklenmeyen birçok değişikliğe sebep olmakta ve genel olarak hamilelik belirleyici olan durumların ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Bu belirtiler arasında regl (adet) döneminin gecikmesi, ani ruh değişimleri, mide bulantısı ve halsizlik sayılabilir. Bu olumsuzluklar sonucunda ise anne adayı psikolojik ve fizyolojik olarak etkilenmekte ve vücudun savunma sistemi zayıflamaya başlamaktadır. Özellikle gebelik döneminin başlarında mide bulantısı ve değişiklik gösteren ruh halleri nedeniyle anne adaylarında iştahsızlık görülmekte dolayısıyla iyi beslenemeyen vücudun da bağışıklık sisteminin zayıflamasında rolü olduğu görülmektedir. Bunların yanı sıra kişide diş eti hastalığı, sık idrar yolu iltihaplanması, sık tekrarlayan grip, nezle gibi vücuda giren patojenler dolayısıyla da bağışıklık sistemi zayıflamış olabilir. Ayrıca stres altında olmak, hijyen koşulları, uyku problemleri/uykusuzluk vb. durumlar da bağışıklık sisteminin zayıflamasında rol oynayabilmektedir.
Hamilelikte Bağışıklık Sisteminin Zayıflamasının Etkileri
Hamilelikte bağışıklık sistemi zayıflığının etkileri normalde bağışıklık sistemi zayıflığında yaşanabilecek durumlarla hemen hemen aynıdır. Bağışıklık sistemi vücudu dışarıdan gelen her türlü zararlı ve yabancı maddeye karşı korumakla ve temizlemekle görevli olan bir sistemdir. Bu nedenle bağışıklık sistemi zayıfladığında vücut çeşitli enfeksiyon ve hastalıklara daha açık hale gelmektedir. Vücutta iltihap oluşumu riski artar. Hamilelik belirtilerine ek olarak anne adaylarında aşırı yorgunluk ve halsizlik gibi belirtilere de sebep olabilmektedir. Gebelik süresince ilaç kullanımı da minimize edildiğinden iyileşme süreci de uzun süreli ve yavaş olabilmekte ve kolay geçirilebilecek rahatsızlıklar şiddetli bir şekilde geçirilebilmektedir. Ayrıca normalde kontrol altında olan tansiyonda artış gözlenebilmektedir. Yaşanan olumsuzluk yaratan bu durumlar anne adaylarına zarar verebilmekte hatta ciddiye alınmaması gibi durumlarda bebeğe zarar verici hale bile gelebilmektedir. Bu nedenle bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve güçlü tutulması hamilelik dönemi için çok daha önemli bir hale gelmektedir.
Hamilelikte Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlendirilir?
Hamilelik döneminde bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek için gereken en önemli şeylerden biri bağırsak sağlığını güçlü tutmaktır. Bu nedenle de bağırsak sağlığı için gerekli ve florasını düzenleyen gıdaların yani yoğurt, ayran, peynir gibi süt ürünlerinin tüketimi önem taşımaktadır. Yine hamilelikte bağışıklık sistemi güçlendirilmesi ve vücut direncinin artırılması için vücuda alınması gereken mineraller bulunmaktadır ve bunlardan biri çinkodur. Bağırsak için de yararlı olan protein değeri yüksek süt ürünleri çinko da bulunmaktadır. Süt ürünlerinin yanı sıra baklagiller ve kuruyemişler de çinko bakımından zengin gıdalardır. Özellikle ceviz, fındık ve badem gibi yağ bakımından zengin kuruyemişler de E vitamini bulundurması bakımından tercih edilebilir çeşitlerdir. Günlük olarak yaklaşık 2.5-3 litre su tüketimi yapılması gerekmektedir. Su tüketimi bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olurken sindirim ile ilgili problemlerin de çözülmesinde rol oynamaktadır. Doğal besin ve içeceklerin yanı sıra hekim kontrollü olarak ek vitamin tüketiminin yapılması da bağışıklık sistemine fayda sağlamaktadır. Besin takviyelerinin yanı sıra ağırlaşan vücut dolayısı ile normale göre daha çabuk yorulma gibi durumlar oluşabilmektedir. Bu nedenle dinlenme ve uyku için daha fazla zaman ayırılarak bağışıklık sistemine destek olunabilmektedir.
Hamilelikte Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Besinler Nelerdir?
Hamilelikte bağışıklık sistemi güçlendirmek için beslenme en önemli şartlardan biridir. Anne adayının beslenmesi, aldığı vitamin ve mineraller aynı zamanda bebek için kullanıldığından dolayı yeterli ve iyi beslenme bu dönemde iki katı önem taşımaktadır. Bu nedenle anne adayları beslenmelerine hem kendilerinin hem de bebeklerin sağlığını korumak için oldukça dikkat etmelidir.
- Sebze ve meyve ağırlıklı beslenme;
- Turunçgiller: Portakal, mandalina, greyfurt ve nar (A ve C vitamini, magnezyum ve kalsiyum)
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler: Brokoli, lahana, ıspanak (Kalsiyum, demir ve potasyum)
- Soğan, sarımsak, keten tohumu vb. gıdalar
- Protein bakımından zengin beslenme;
- Yumurta
- Süt ve et
- Balık: Alabalık, hamsi, sardalya, somon (Yüksek oranda civa içermesinden dolayı dip balıkları tercih edilmemelidir.)
Hamilelikte Uzak Durulması Gereken Besinler
Hamilelik döneminde besin tüketiminin önemi oldukça bilinen bir gerçektir. Anne adaylarının hem kendilerinin hem de bebeklerin sağlığı için tüketmesi gereken gıdalar bulunduğu gibi tüketmemeye dikkat etmesi gereken bazı besinlerde bulunmaktadır.
- Yüksek cıva içeren balıklar: yüksek miktarda cıva alımı sinir sistemi, bağışıklık sistemi ve böbrekler için zehirli etkiye sebep olmaktadır. Özellikle ton balığı ve diğer dip balıkları yüksek miktarda cıva içermektedir.
- Az pişmiş ya da çiğ et: tam olarak pişmemiş etler bakteri ve parazit kaynaklı enfeksiyonlara sebep olabilmektedir.
- Organ etleri: Besin değeri oldukça yüksektir ancak çok fazla miktarda hayvan kaynaklı A vitamini almak sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
- Kafein: Çay, kahve, meşrubatlar ve kakaoda bulunan kafein, gebelik döneminde 200 mg ile sınırlandırılmalıdır. Yüksek kafein alımı bebek gelişimini yavaşlatabilmektedir.
- Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri: bu ürünler çeşitli bakteriler taşımaktadır ve pastörize edilmemiş olarak tüketildiğinde enfeksiyona sebep olabilmektedir.
- Abur cubur: besin değeri düşük olan bu gıdalar bağışıklık sistemine destek sağlamadığı gibi yetersiz beslenmeye yol açmaktadır.
Bu gıdaların bazılarının tüketimi sınırlandırılarak yapılabilmekle birlikte (kafein), bazılarının ise kesinlikle tüketilmemesi gerekmektedir (alkol).
Hamilelik ve Probiyotik
Bağışıklık sistemini desteklemenin en önemli araçlarından birinin bağırsak sağlığını korumak olduğu bilinmektedir. Yani güçlü bir sindirim sistemi güçlü bir bağışıklık sisteminin adımlarından biridir. Bağırsak sağlığını korumak için tüketilebilecek bazı gıdalar vardır. Bu gıdaların arasında probiyotik temelli gıdalar oldukça önemlidir. Probiyotikler, vücutta bulunan yararlı bakterilerdir ve kalın bağırsak florasını korumak için zararlı bakterilerle savaşmaktadırlar. Bu bakterilerin dışarıdan takviyesi vücutta bulunan yararlı bakteri sayısını arttırmaktadır. Bu artışla birlikte bağırsaklar daha sağlıklı hale gelmeye başlayarak bağışıklık sistemini güçlendirir. Özellikle hamilelikte bağışıklık sistemi çok daha önemli hale geldiğinden probiyotiklerin önemi de artmaktadır. Probiyotiklerin takviyesi probiyotik bazlı gıdalar (yoğurt, kefir, lahana ve salatalık turşusu) ile alınabileceği gibi hekim kontrolünde ve tavsiyesi ile direkt probiyotik takviyesi de yapılabilmektedir. Probiyotikler piyasada toz, kapsül ve şase şeklinde bulunmaktadır. Probiyotik ürünler seçilirken etiketler dikkatlice okunmalı ve gereken bakteri miktarını içerip içermediği kontrol edilmelidir. Toz şeklinde bulunan probiyotikler soğuk su veya asit/karbonat içermeyen içeklere eklenerek veya yoğurt, dondurma gibi soğuk gıdalara eklenerek tüketilebilir. Sıcak yiyecek ve içeceklere katılarak tüketilmemelidir çünkü sıcak yiyecek ve içecekler bakterileri etkisizleştirebilmektedir.
