Folik Asit Nedir?
Besinlerde doğal halde bulunan formu B9 ya da folat vitamini olarak da bilinen folik asit folat vitamininin işlenerek ilaç şekline getirilmiş halidir. Folik asit, suda çözünebilen vitamin grubuna aittir. Folik asit özellikle hamile kadınlarda hamile kaldıkları ilk haftadan itibaren hatta gebe kalmadan öncesinden başlanarak ilk 4 ay boyunca alınması gereken bir takviyedir. Hücre yapılanması, genetik özelliklerimizin yapı taşı olan DNA yapımı ve sentezlenmesi gibi faaliyetlerde görev alarak vücuda önemli katkılar sunmaktadır.
Gebelik sürecinde anne adayının ihtiyaç duyduğu vitamin ve minerallerde de artış görülmektedir. Anne adayının sağlıklı bir hamilelik süreci geçirmesi ve anne karnındaki bebeğin gelişimini desteklemesi açısından hamilelikte alınması gereken vitamin ve minerallere özellikle dikkat edilmelidir. Bu nedenle bebeğin kemik iliğinin gelişiminde çok önemli görevler alması, protein sentezlemesi ve hücre çoğalmasına yardımcı olması sebebiyle folik asit takviyesini düzenli olarak almak gebelikte çok önemli bir yer tutmaktadır.
Gebelikte Folik Asit Kullanımının Önemi
Gebelik sürecinin belli dönemlerinde folik asit takviyesinin kullanılması her doktor tarafından tavsiye edilen bir uygulamadır. Folik asit seviyesinin düşük olması bebeğin özellikle zihinsel gelişimini olumsuz etkileyeceği için takibi mutlaka yapılmalıdır. Yapılan kan tahlili sonucunda vücuttaki folik asit seviyesi kolaylıkla tespit edilebilmektedir. 2002 – 2008 yılları arasında Norveç’te yapılan bilimsel bir araştırma sonucunda folik asit kullanmış anne adaylarının çocuklarının otizm yaşama riskinin folik asit kullanmayan anne adaylarının çocuklarına göre % 40 – 45 oranında daha az olduğu ispatlanmıştır.
Folik asit kullanımın hem anne adayına hem de bebeğin gelişimine önemli faydaları vardır. Bunlar;
- Vücuttaki kan hücre sayısının artmasını sağlar.
- Yeni hücre oluşumunu hızlandırır.
- Damar sertleşmesi gibi dolaşım sorunlarını da en aza indirir.
- Kalp krizi riskini ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
- Alzheimer, bunama ya da felç gibi sağlık sorunlarının görülme riskini azaltır.
- Bebeğin omurga gelişimini destekler.
- Beyin gelişimini destekler ve darbelere karşı koruyucudur.
- Sinir sistemi ve omurilik merkezli doğum sorunlarının oluşmasını en aza indirir.
- Beyin gelişim bozukluğundan kaynaklanan engellilik durumunun oluşmasını büyük oranda engeller.
Gebeliği sürecinde yeterli folik asit vitamini alan anne adayında sağladığı diğer faydalar ise şu şekildedir;
- Folik asit ile kalp sağlığı korunur.
- Kötü kolesterol oluşumunu engeller.
- Kırmızı kan hücre üretimini artırır.
- Saç ve cilt için yenileyici etkiler gösterir.
Folik Asit Kullanmaya Ne Zaman Başlanmalıdır?
Folik asit kullanmaya ne zaman başlanacağı ile ilgili doktorunuz ile görüşmeler yaparak karar verebilirsiniz. Ancak genelde doktorların ve uzmanların tavsiyesi gebe kalmayı planladığınız andan itibaren folik asit kullanılması yönündedir. Çünkü folik asit almaya ne kadar erken başlanırsa gebelik süreci için vücut o kadar iyi hazırlanmış olacaktır. Ancak gebe kalmadan önce folat takviyesi almayan anne adayları üzülmesinler, hiç bir şey için geç değildir. Gebe kaldığını öğrenen anne adayları da gebeliğin ilk haftasından itibaren folik asit takviyesi almaya başlayabilirler. Bebeğin beyin gelişimi, hücre sayısının artması ve kord gelişimi hamileliğin 3. ve 4. haftasında olduğu için yapılan araştırmalar folik asit takviyesinin gebe kalmadan 3 ay öncesinden alınmaya başlanabileceğini yönündedir.
Gebelik sürecinde ihtiyaç duyulan folik asit miktarı günlük 400 mikrogram olarak belirlenmiştir. Folik asit vücutta depolanamayan vitamin grubuna ait olduğu için her gün düzenli olarak belirtilen dozlarda alınmalıdır. Doktorunuzla görüşerek folik asit takviyelerinin dozunu ve zamanını daha net bir şekilde planlamanız tavsiye edilir. Folik asit takviye hapları besin olarak düşünülmemeli ve aşırı dozda alınmamalıdır. Aksi halde aşırı miktarda alınana folik asit takviyeleri gebelik diyabeti, meme kanseri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği unutulmadan günlük alınacak doz konusunda hassas davranılmalıdır.
Folik Asit Eksikliğinde Neler Olur?
Folik asit yönünden yetersiz gıdalar ile beslenme, huzursuz bağırsak sendromu, böbrek ve karaciğer ile ilgili sağlık sorunları, kan dolaşımı ile ilgili hastalıklar, kanser hastalığı, hamilelik, vücutta inflamasyon gibi etkenler ile vücuttaki folik seviyesinde ciddi oranda düşüşler görülebilmektedir.
Folik asit eksikliği vücutta bazı belirtiler ile birlikte görülür. Folik asit eksikliğinde anne adayının vücudunda görülen belirtiler şu şekildedir;
- Solunumda zorlanma, tıkanma ve nefes darlığı
- Unutkanlık
- Odaklanma problemleri
- Kansızlık
- Deride solgunluk
- Ağız kenarı çatlaklarının görülmesi
- Geçici hafıza kaybı
- Aşırı halsizlik hissi
- Baş dönmesi
Folik asit eksikliğinden anne karnındaki bebek de oldukça fazla etkilenmektedir. Folik asit eksikliğinde; düşük yapma ya da erken doğum riski, bebeğin kafatasının yetersiz gelişimi, omurilik ve beyinde hasar oluşma riski, diş – damak sorunları ve yarık dudak ile doğum riski gibi ciddi sağlık sorunları ile karşılaşılabilir.
Folik Asit Hangi Yiyeceklerde Bulunur?
Doğal besin gıdalarında bulunan bu vitaminin saf haline folat, işlenerek ilaç gibi takviye haline getirilmesine ise folik asit adı verilmektedir. Folik asit yani folat yönünden en zengin gıdalar; yeşil yapraklı sebzeler, ceviz, badem, fındık, fıstık, nohut, maydanoz, kuru fasulye, nane, ıspanak, pazı, mercimek, kuşkonmaz, brokoli, karnabahar, avokado, portakal, greyfurt, yeşil ve mavi yosun, kara lahana, yulaf ezmesi, mandalina ve limon gibi gıdalardır.
