Embriyo Donasyonu, insan embriyosu yada Arapçadan Türkçemize geçmiş olan deyimle, cenin yumurtanın sperm ile döllenmesiyle oluşur.
Embriyo donasyonu kavramı, doğuracak kadına bağışçıdan alınan yumurta ve bağışçıdan alınan spermin döllenerek nakil edilmesiyle gerçekleştirilir.
Embriyo Donasyonu Kimlere Yapılır
Embriyo donasyonu yumurta ve sperm ihtiyacı olan çiftlere yada yalnız olan bireylere yapılmaktadır. Yumurtası olmayan veya ileri yârda olan yalnız kadınlar yumurta ve sperm donasyonuyla oluşturulan embriyoların transferiyle gebe kalabilmektedirler.
Ayrıca çeşitli genetik sebeplerden dolayı yumurta ve spermlerimde genetik bozukluğu olan çiftlere uygulanmaktadır.
- Yumurtalık rezervi azalmış olan kadınlar
- Erkeklerde sperm üretimi problemi olan çiftler
- Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları yaşayan çiftler
- Genetik problemleri olan çiftler
- Aşılama veya tüp bebek gibi diğer üreme yöntemlerinde başarısız olan çiftler
- Tekrarlayan düşük hikayesi olan çiftler
- LGBT+ çiftler (kadın- kadın ve erkek- erkek çiftleri)
- Evlat edinme sürecinde olan çiftler
Embriyo Donasyonu Donmuş Embriyoların Bağışlanması
KKTC de hazırlanmış olan yasalara göre kişilerin kullanmayıp bağışlamış oldukları embriyoları kullanmak yasaktır.Biz kliniğimizde bu tür embriyoları kesinlikle kullanmamaktayız.Ancak alıcı kişilerin seçim yaparak belirledikleri bağışçılardan aldığımız gamet hücreleriyle yaptığımız embriyoları kullanmaktayız.
Embriyo Donasyonu Süreci
- Başvuru: İlk adım, embriyo donasyonuna ilgi duyan çiftlerin veya bireylerin bir klinik veya doğurganlık merkezine başvurmasıdır.
- Değerlendirme: Klinik, başvuru sahiplerini bir dizi tıbbi test ve muayene ile değerlendirir. Bu aşamada, donasyon için uygunluğu belirlemek için tıbbi geçmiş, yaş, sağlık durumu ve diğer faktörler gibi çeşitli faktörler dikkate alınır.
- Embriyo Seçimi: Başvuru sahipleri, embriyo vericilerinden gelen donmuş embriyolar arasından seçim yaparlar. Bu süreçte, embriyoların özellikleri, sağlık geçmişi, kalitesi ve diğer faktörler göz önünde bulundurulur.
- Hazırlık: Embriyo vericisi ve alıcısı için bir dizi tıbbi test yapılır ve alıcının rahim astarının hazırlanması için hormonal ilaçlar kullanılabilir.
- Transfer: Hazırlık sürecinin tamamlanmasının ardından, donasyon embriyosu, alıcının rahmine transfer edilir. Transfer işlemi, tıbbi bir prosedürdür ve anestezi gerektirmez.
- İzleme: Embriyo transferi yapıldıktan sonra, alıcı periyodik olarak takip edilir ve gebelik testleri yapılır. Hamilelik başarıyla sonuçlanırsa, hamilelik süresince düzenli olarak tıbbi takip yapılır.
HSG FİLMİ
Bu işlem ile iki konu aydınlanır. Birincisi kadının rahmindeki şekil bozuklukları ve miyom, polip gibi yer kaplayan yapılar tespit edilirler. Genellikle bu durumda histereskopi ile düzeltme ameliyatı sorunu giderir. Doğumsal olan ve Mullarian adı verilen anomaliler erken Doğum ile sonuçlanabilir ve bu yüzden tek embriyo transferi yapmak gerekir.
İkinci olarak ise geçirilmiş kürtaj, ameliyat ve çizdirme işlemlerinden sonra ortaya çıkan rahim yapışıklıkları tesbit edilir. Bu sorunları da gidermeden işleme başlamak yanlıştır.
Embriyo Donasyonunda Kan Testleri
Bebeği taşıyacak olan kadına öncelikle standart testler yapılır. Bulaşıcı hastalık testleri, tiroid testleri, çeşitli Hematoloji ve biyokimya testleri yapılır.
FİZİK MUAYENE
Hastaların öncelikle tıbbi ve aile hikayesi alınır. Şüpheli durumlarda diğer uzman hekimlerden kardiyoloji ve dahiliye konsültasyonu istenir. Yine duruma göre diğer tahlil ve tetkikler istenir. Bu yapılan incelemeler ile kadının sorunsuzca gebeliğini geçirmesi amaçlanmaktadır.
ULTRASONOGRAFİ
Bu tetkikte amaç batın içinde bulunabilecek kist ve oluşumlar tespit edilir.
ENDOMETRİYUM
Bu yapı rahim içini kaplayan bir dokudur. Ultrasonla uygun bir şekilde değerlendirilmesi son derece önemlidir. Geçirilmiş rahim içi müdahaleler kalıcı olarak endometriyumu bozabilir. Endometriyum adet gören kadınlarda adetin 14—27 günleri arasında kontrol edilmelidir.
Menopozda olan kadınlarda ise 14 günlük östrojen hormonu verilerek değerlendirme yapılmalıdır.
YUMURTA VEREN DONÖRÜNÜN HAZIRLANMASI
Öncelikli olarak yumurta bağışçısının belirlenmesiyle süreç başlar. Alıcı ailenin kan gruplarına uygun şekilde yumurta ve sperm donörünün belirlenmesi önemlidir. Doğan bebeğin anne ve babasının kan gruplarına uygun olmaması halinde ,çeşitli psikolojik be sosyolojik sorunlar oluşabilir.
EMBRİYO DONASYONU YUMURTA BAĞIŞÇISINA YAPILACAK TESTLER
Bu testler aşağıdaki gibi sıralanabilir
SEROLOJİK TESTLER
VDRL, HBsAg, Anti HCV, HIV duo
Embriyo Donasyonu HEMATOLOJİK TESTLER
Tam kan sayımı ,bu test ile vericinin yapılacak olan yumurta toplama işleminde her hangi bir risk olup olmadığı incelenir. Kansızlık, pıhtılaşma bozukluğu yaratacak trombositopeni ve enfeksiyonlar değerlendirilir.
Pıhtılaşma testleri, aPTT ve PT,INR testleri yapılır
Embriyo Donasyonu Genetik Testler
KARYOTİP
Öncelikli olarak doğum yapan bağışçılara bile Karyotip denilen kromozom analizi yapmak gerekmektedir. Bazen cinsiyet kromozomlarındaki bozukluklar ilk çocukta çıkmamaktadır.
KİSTİK FİBROZİZ
Özellikle Avrupalı kişilerde yoğun olarak rastlanabilen bir kalıtsal rahatsızlıktır. Mutlaka vericilerde taramak gerekir.
AKDENİZ ANEMİSİ
Bu hastalık aynı zamanda talasemi hastalığı olarak da bilinmektedir. Özellikle Akdeniz’e kayısı olan ülkelerde yaygındır. Hemoglobin elektroforezi ile test yapılır.
Embriyo Donasyonu için Recombine Testi
Bu test ile 500 adete yakın en sık rastlanan kalıtsal hastalığın taraması yapılabilmektedir. Bu testin maliyeti yaklaşık 1000€ kadardır.
CentoScreen®️ Carrier Screening test
içeriği:
Comprehensive screening panel ile 331 autosomal ve X-linked recessiv yada çekinik yolla geçen hastalıklar.
sekanslanmaktadır.
≥ 20x coverage
CNV reporting for 34 genes
Additional assays for SMN1, FMR1 & CYP21A2 included
Sonuç verme süresi her iki test için de
3 – 4 haftadadır. Bu testin de maliyeti 1000€ kadardır.
Recombine ve CentoScreen testleri istek halinde yaptırılır ve hastalar bu ücreti ayrıca öderler.
Yumurta bağışçısına yapılacak testler hastaların arzuları doğrultusunda değişiklik gösterebilir. Yukarıda belirtilen kan testleri standart testlerde.
YUMURTA BAĞIŞÇISINA YAPILACAK SÖZEL TESTLER
Kliniğimizde bulunan psikologlar yardımıyla yumurta bağışçısına ;
PSİKOLOJİK TESTLER
Uygulanarak kalıtsal olabileceği düşünülen çeşitli psikotik hastalıklar aranmaktadır.Bu testler ile çeşitli şizofreni, paranoya ,Kişilik bozuklukları, Oligofreniler ve Siklofrenik hastalıklar taranmaktadır.
Ayrıca istenildiğinde IQ testi de yapılabilmektedir .Biz kliniğimizde en az lise mezunu olan dönerleri kullanmaktayız.
EMBRİYO DONASYONUNDA DONÖR SEÇİMİ
Yumurta bağışçıları işlemin zorluğundan ve zaman alıcı olmasından dolayı ciddi bir iş gücü kaybıyla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu yüzden yumurta donasyonu serbest olan ülkelerde en azından bağışçının bütün iş gücü kaybı ödenmektedir. İngiltere’de bağışçılara en fazla 4.400₺ çınarında bir para ödenirken, İsrail’de bu miktar devletin belirlediği rakam en az 27.000₺’dir.
Kliniğimizle işbirliği yapan tanınmış Güney Afrika ajanslarının minimum maliyeti ise 70.000₺ dir. İngiltere’de rakam çok düşük olduğundan hiç bir İngiliz bağışçı kendi ülkesinde bağış yapmamaktadır. Bu yüzden İngiliz hastaların %90 kadarı donasyon için yurt dışına gitmektedirler. Günümüzde Avrupa ve Asya kıtasında en çok tercih edilen donörler eski SSCB ülkeleri yani Ukrayna ve Rusya’dır. Bu tercihte en önemli faktör fiziksel ve atletik özellikler olmaktadır. En ekonomik ve üstün özeliklere sahip donörler bu ülkelerden tercih edilmektedir.
Bu ülkelerde evlenme yaşı erken olduğundan bu donörlerin bir çoğu erken yaşta anne olmaktadırlar .Genç annelerden yumurta almak avantajlıdır. Sağlıklı bebek doğurmuş bir donör doğurmamış donörlere göre daha güvenilirdir.
YUMURTA BAĞIŞÇISINDA TERCİH EDİLEN ÖZELLİKLER
DONÖR YAŞI
En önem arzeden özellik donörünün yaşıdır. 30 yaş üstü kişileri donör olarak kullanmamaktayız. Genç yaşta olan donör yumurtası başarı şansını artırmaktadır. Ayrıca genç donör yumurtası kullanıldığında ,bebekte ortaya çıkması muhtemel kalıtsal hastalık riski de azalmaktadır.(Down, Edward sendromu gibi hastalıklar)
DONÖRÜN SAĞLIKLI ÇOCUK YADA ÇOCUKLARININ OLMASI
Donörlerin sağlıklı bebeklerinin olması kalıtsal hastalıkların görülme ihtimalini azaltmaktadır.
Bağışçıların hem kız hem erkek çocuklarının olması ise X ve Y Kromozomu ile geçebilen cinsiyet kromozom hastalıklarının görülme riskini çok azaltmaktadır.
BOY
Bizim kliniğimizde boyu 165 cm den kısa olan donörleri kullanmamaktayız. Hastalarımız kısa boylu bağışçıları tercih ermemektedirler.
GÖZ RENGİ
Yumurta donasyonu ve Sperm donasyonu anne ve baba adayının göz rengine göre yapılmalıdır. Açık renk gözleri olan anne be baba adayına koyu renkli bir verici yumurta ve veya Sperm kullanmak bebeğin koyu göz rengine sahip olmasına yolaçabilir. Kalıtım kurallarına göre bu mümkün olmadığından ileride çocuğun ve ailesinin psikolojik ve sosyolojik sorunlarla yüzleşmesine yol açabilir.
DONÖR TEN RENGİ
Malum olduğu üzere donörlerin deri rengi yada tonu ,doğacak çocuğun cilt rengini belirleyici olmaktadır. Koyu renk baskın rol oynamaktadır. Anne ve baba
adayının ten renkleri incelenerek tecrübeli bir hekimin tavsiyesine uymak alıcılar için en iyi tercihtir.30 yıllık tecrübemizde edindiğimiz tecrübe hastalarımıza en uygun donörünün belirlenmesi için kolaylık sağlamaktadır.
EMBRİYO DONASYONUNDA BAĞIŞCININ EĞİTİM DÜZEYİ
Çeşitli ülkelerde eğitim sistemleri farklılık gösterir. Bir çok eski Doğu bloku ülkesinde kolaylıkla üniversite diploması verilmektedir. ABD, KANADA TÜRKİYE gibi ülkelerde belli bir standart varken ,Eski Sosyalist bloğa bağlı Türkmenistan, Azerbaycan ve Ukrayna gibi ülkelerde eğitim düzeyi
Belli branşlarda düşüktür. Eğitim seviyesi bağışçınız zeka düzeyini direkt olarak yansıtan bir parametre değildir. Ancak girilmesi zor olan ve seçici olan okul mezunları kısmen de olsa bağışçınız zekasını yansıtır. İyi okullardan mezun olan ailelerin çocukları daha kolay okumaktadırlar. Ancak bir çok eğitim alamamış kişilerin çocukları da çok başarılı olmaktadırlar.
IQ daha ziyade babadan ve EQ ise anneden geçmektedir. Çocuğun başarısı yetiştiği ortamla da çok yakinen ilgilidir. Bir çok psikolojik bozukluklar, çocukluk dönemindeki ortamla ilgilidir. Örneğin şiddet gören çocuklarda psikopatlık kişilik gelişmektedir. Sağlıklı ve sevgi dolu ortam çocuk için elzemdir.
