Endometriozis tedavisinde;
- Hastanın yaşı,
- Gebelik isteği,
- Belirtilerin şiddeti,
- Hastalığın evresi dikkate alınmalıdır.
Tedavi medikal, cerrahi veya kombine tedavi şeklinde olabilir.
Medikal Tedavi
Çocuk isteği olmayan, büyük çikolata kisti (endometrioması ) olmayan, ağrılı adet gören, cinsel ilişkide ağrı hisseden, kronik pelvik ağrısı olan endometriozisli hastalarda tercih edilmesi gereken bir tedavi şeklidir.
Medikal tedavi ile hastalık iyileştirilemez, sadece yukarda belirtilen ağrı belirtilerini (semptomlarını) ortadan kaldırmak ve adet düzensizliklerini düzeltmek mümkündür. Tedaviyi kestikten bir müddet sonra aynı belirtiler tekrar görülmeye başlanır.
Medikal tedavide:
- Oral kontraseptifleri
- progestagenler
- androjenler
- non seteroit antienflamatuar ilaçlar
- GnRH anologları
kullanılır. Son zamanlarda bunlara aramatöz inhibitörleri ilave edilmiştir. Nadiren antideprasan ilaçların da tedaviye ilave edildiği durumlar olabilmektedir. Çikolata kistlerinde medikal tedavinin bir faydası gösterilememiştir.
Cerrahi Tedavi
5 cm çapından büyük endometriomalarda, ilaçla tedaviye dirençli ağrılarda ( dismenore, disparonea, kronik pelvik ağrı) özellikle derin endometriozisin yol açtığı ağrılarda tercih edilmesi gereken bir tedavi metodudur. 5 cm den küçük endometriomalarda, şiddetli ağrı yoksa, özellikle hasta bekarsa cerrahi tedaviden uzak durmak gerek.
Cerrahi tedavi laparoskopik cerrahi veya açık cerrahi şeklinde olabilir. Açık cerrahi olacaksa mikrocerrahi prensiplerine uygun olarak yapılmalıdır.
Laparoskopik cerrahi açık cerrahiye oranla daha fazla tercih edilmektedir.
Bunun nedenleri:
- Laparoskopik cerrahi de ameliyat sonrası adezyon (yapışıklık) görülme oranı daha azdır.
- Hastanede kalış süresi daha kısadır.
- Ameliyat sonrası ağrı daha azdır.
- Hastanın iyileşme süreci daha kısadır, dolayısıyla günlük aktivitesine ve çalışma hayatına daha erken döner.
- Ameliyat sonrası komplikasyon görülme oranı daha azdır.
- Kozmotik üstünlüğü vardır, ameliyat sonrası yara izi pek görülmez.
Laparoskopik cerrahi de endometriomalar için farklı teknikler kullanılmıştır. Bunlar:
- a- Kist sıvısının aspirasyonu,
- b- Kist sıvısının aspirasyonu ve kist cıdarının koterizasyonu,
- c- Kistin kapsülü ile birlikte çıkarılması.
Kist sıvısının aspirasyonu tercih edilen bir yöntem değildir. Çünkü böyle hastalarda kısa zaman sonra kistin tekrarladığı görülmektedir. Kist sıvısının aspirasyonunu takiben kist cıdarının koterizasyonun da risk over rezervinin azalmasıdır, bazı kapsülü ile kistin çıkartılamadığı vakalarda uygulanabileçek bir yöntemdir.
Kistin kapsülü ile birlikte tam olarak çıkartıldığı teknik en güvenilir ve tercih edilen tekniktir.Bu teknikle yapılan bir ameliyat sonrası kistin tekrarlama riski diğer tekniklere oranla daha azdır ve diğerlerine oranla ameliyat dan çok daha uzun sürede olmaktadır.
İnfertilite hastalarında ameliyatı takiben ilk bir yıl içinde gebe kalma oranı yüksektir. Bu nedenle genç, infertilite süresi uzun olmayan hastaların operasyonu takiben ilk bir yıl içinde spontan gebe kalmaları beklenir.
Derin endometriozis vakalarında veya iki taraflı olan, kistin kapsülü ile tam olarak çıkartılamadığı vakalarda operasyonu takiben 3- 6 aylık bir süre yapılan medikal tedavi (GnRh anoloğu ile) hem nüks oranını azaltmakta hem de ağrısız dönemi uzatmaktadır.
